Εσύ έβαλες φωτιά στο πηγάδι;

Να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Είμαι βέβαιος ότι όλοι όσοι κατακεραυνώνουν το bullying ήταν παιδιά μάλαμα στο σχολείο. Καλά κάνουν και ομιλούν αλλά ας βγει και κανας αμαρτωλός να μιλήσει. Όπως του λόγου μου, που έχω υπάρξει τόσο θύμα όσο και θύτης σχολικού εκφοβισμού.

Ποια είναι τα όρια του bullying; "Ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η εσκεμμένη και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την πρόκληση σωματικού ή και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου".

Υποθέτω ότι κριτήριο δεν είναι απαραίτητα η βιαιότητα της συμπεριφοράς αλλά περισσότερο ίσως η επίδραση στο θύμα.

Την πρώτη μου επαφή με το bullying την είχα πριν καν πάω σχολείο. Περπατούσα χαρωπός σε κάποιο καλντερίμι του νησιού όταν ένας άλλος πιτσιρίκος με πλησίασε και με ρώτησε: "Εσύ έβαλες φωτιά στο πηγάδι;". Δεν το έπιασα το υπονοούμενο, οπότε μετά κλήθηκα να απαντήσω στην εξής -γεμάτη άγνωστες λέξεις- ερώτηση: "Τσαμπουκά ρε μαλάκα;". Είναι ένα αστείο γεγονός που με έκανε να το βάλω στα πόδια και μου άφησε ψυχικό αποτύπωμα (για να το θυμάμαι ακόμα).

Φαίνεται εντυπωσιακό για τέλη δεκαετίας του '70, αλλά στο νησί εκείνη τουλάχιστον την εποχή, κάποιοι αγυιόπαιδες είχαν ανέβει επίπεδο. Χαρακτηριστικό άλλο γεγονός, όταν αντιμέτωπος απειλητικού τετατέτ, αισθάνθηκα ζέστη κάτω από το κοντοπαντέλονο, η οποία οφειλόταν στο ότι ο νεαρός νταής μού κατούραγε το πόδι.

Αργότερα αντιμετώπισα πρόβλημα με κάτι μεγαλύτερους συμμαθητές στο φροντιστήριο αγγλικών, οι οποίοι διασκέδαζαν κυνηγώντας με μετά το σχόλασμα. Για ένα διάστημα μου είχε γίνει εφιάλτης η επιστροφή από το φροντιστήριο. Μέχρι που τα ξέρασα όλα κλαίγοντας στο μπαμπά μου, ο οποίος φυσικά ήταν πολύ δυνατότερος από τους δικούς τους.

Τα παραδείγματα αυτά είναι σαχλαμαρίτσες. Κι όμως στο παιδικό μου μυαλό έπαιρναν διαστάσεις τερατώδεις.
Γι' αυτό μερικά χρόνια μετά, στο λύκειο, θεώρησα για ένα διάστημα γουστόζικο, παρέα με κάτι άλλες σαλαμαρίες, να τρομοκρατούμε ένα συμμαθητή που είχε λόξα με την παραψυχολογία. Είχαμε φτιάξει σενάρια ότι ανήκουμε σε σατανιστική οργάνωση και ότι θα τον μυούσαμε σε αυτή, αφού περνούσε βέβαια κάποιες δοκιμασίες. Εμείς χαχανίζαμε άλλα ο δυστυχής κόντεψε να τρελαθεί. Μέχρι που με περιέλαβε η μάνα του και με πέρασε γενεές δεκατέσσερις. Και καλά μου έκανε βέβαια.

Κλπ, κλπ.

Τα παιδιά αναζητούν τον αδύναμο ή τον διαφορετικό, κι όταν τον βρίσκουν τον χτυπούν δίχως έλεος. Είναι μία συμπεριφορά που έχει, ενδεχομένως, τις αναφορές της στη φύση, δεν παύει όμως να αντικατοπτρίζει τις προσλαμβάνουσες του οικογενειακού περιβάλλοντος.

Μετά από 20 χρόνια σε εργασιακούς χώρους, ανακάλυψα επιτέλους ότι η αναζήτηση και στοχοποίηση του διαφορετικού είναι μία δια βίου συμπεριφορά. Σε όλα τα εργασιακά περιβάλλοντα που υπήρξα, πάντα υπήρχε κάποιος συνάδελφος, είτε αυτός έδινε δικαιώματα, είτε όχι, που κατέληγε αποσυνάγωγος. Μήπως δεν είναι bullying η απομόνωση και η χλεύη; Η μόνη διαφορά με το σχολικό εκφοβισμό είναι ότι ο συνάδελφος "δίνει δικαιώματα".

Τα ίδια και στις παρέες αλλά και μεταξύ των γονέων σε μία οικογένεια.

Δεν είναι όμως πρωτάκουστα αυτά.

Οι ενήλικοι βέβαια, σε αντίθεση με τα παιδιά, διαθέτουν συναισθηματική νοημοσύνη και καταδικάζουν τη βία. Οι ενήλικοι επίσης, σε αντίθεση με τα παιδιά, διαθέτουν και μπόλικη υστερία, πράγμα που αποτυπώνεται και τηλεοπτικώς σε σειρές σαν το "The slap", στην οποία ένα χαστούκι σ' ένα παιδί αποτελεί αφορμή παγκοσμίου σύρραξης.

Οι ενήλικοι, τέλος, καταδικάζουν σε δεύτερο και τρίτο πρόσωπο ενικού, ή το πολύ πρώτο πληθυντικού.

Το φόβο και τη βία μάς τα διδάσκουν δωρεάν οι θεσμοί. Την υποκρισία και την υστερία τις έχουμε μάλλον έμφυτες. Μας μένουν τουλάχιστον τ' αφτιά. Με την κατάλληλη χρήση, ίσως μπορούν να αντιμετωπίσουν τις εκδηλώσεις του φαινομένου. Τα αίτια θα μπορούσε να τα αντιμετωπίσει οριζόντια μόνο η παιδεία. Όχι βέβαια η υπάρχουσα θεσμική.

Ευτυχώς όμως υπάρχει μια κάποια ευαισθητοποίηση. Μαθαίνω ότι θα υπάρξει τροποποίηση στον ποινικό κώδικα, ώστε το bullying να τιμωρείται:
"Αν δεν συντρέχει περίπτωση βαρύτερης αξιόποινης πράξης, τιμωρείται με φυλάκιση όποιος με συνεχή σκληρή συμπεριφορά προξενεί σε τρίτον σωματική κάκωση ή άλλη βλάβη της σωματικής ή ψυχικής υγείας. Αν το θύμα δεν συμπλήρωσε ακόμη το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του ή δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του και ο δράστης το έχει στην επιμέλεια ή στην προστασία του ή ανήκει στο σπίτι του δράστη ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή που του το έχει αφήσει στην εξουσία του ο υπόχρεος για την επιμέλειά του επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος με κακόβουλη παραμέληση των υποχρεώσεών του προς τα προαναφερόμενα πρόσωπα γίνεται αιτία να πάθουν σωματική κάκωση ή βλάβη της σωματικής ή ψυχικής τους υγεία".

Την παράγραφο αυτή τη βρήκα αυτούσια σε ένα σωρό σάιτ. Όποιος βγάλει νόημα, από τις υπογραμμισμένες αρλούμπες ιδίως, κερδίζει μεταχειρισμένη γραμματική δευτέρας δημοτικού κι επιπλέον ένα κόμμα και δύο άνω τελείες.