Πέμπτη 12 Μαρτίου 2020

Ταξίδια επί στίχου, στάση Γιάννενα

Τα Γιάννενα πάλι, αδικημένα δεν τα λες. Ιδιαίτερα στο δημοτικό τραγούδι έχουν μεγάλο μερίδιο, αλλά και στο νεότερο δεν περνάν απαρατήρητα. Πολλά τα τραγούδια που μνημονεύουν τα Γιάννενα, να παρελαύνουν πάντως συνήθως σε τριάδες μαζί με τη μισή Ελλάδα, σε μια ενδιαφέρουσα μίξη τόπων.
Όπως άλλωστε κι η δική μου προσωπική μίξη τόπων, ένα τρίγωνο που πενταγωνίστηκε.


Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου (Τροπάρια για φονιάδες, 1977)

"είσαι η Πρέβεζα, τα Γιάννενα και το Κιλκίς,
το Μεσολόγγι, ο Πόντος κι η Ερμούπολις"



Μουσική: Μάνος Λοΐζος, Στίχοι: Φώντας Λάδης (Τα τραγούδια μας, 1976)

"σαν φύγεις για την Άρτα, Κιλκίς και Γιάννενα
τ' αδέρφι μου για ρώτα, πως ζει και πως περνά"



Μουσική: Ηλίας Ανδριόπουλος, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου (Γράμματα στο Μακρυγιάννη, 1979)

"στα Γιάννενα, στην Άρτα, στο Μωριά
σαν αγκαλιά και σαν κληματαριά"



Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς (Ασίκικο πουλάκη, 1996)

"Γιάννενα και Τρίπολη και Σύρα,
όμορφη σκονισμένη μου πορφύρα"

Δυο φορές συναντιούνται τα Γιάννενα με το Κιλκίς, δύο με την Τρίπολη, δύο με την Άρτα κι άλλες δύο με τη Σύρο· η τελευταία συνάντηση έχει για μένα μια επιπλέον σημασία. Κι είναι κι άλλες τριάδες, κι άλλες συναντήσεις αλλά εδώ δεν κάνουμε απογραφή.



Πέμπτη 5 Μαρτίου 2020

Ταξίδια επί στίχου, στάση Αγρίνιο

Ανέκαθεν αδικημένο το Αγρίνιο. Αδικημένο από τα στερεότυπα που το κατατάσσουν στις ασχημότερες πόλεις της χώρας, αδικημένο από την αντιπαροχή που κατέστρεψε τα παραδοσιακά πέτρινα δίπατα προς χάριν της αστικοποίησης, αδικημένο κι απ' την παρουσία του στο νεοελληνικό τραγούδι. Στο οποίο ίσα ίσα χώρεσε για να βγει μια ρίμα και μάλιστα σε τραγούδι με τίτλο "Το παιδί από την Κρήτη".


Μουσική: Μάνος Χατζιδάκης, Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης (Δελτίο Καιρού, 1980)

Αυτή την αδικία ποτέ δεν τη συγχώρεσα, γι' αυτό ποτέ δεν πήγα στην Κρήτη κι ούτε θα πάω μέχρι να καταδεχτεί κάποιος συνθέτης να μελοποιήσει στίχους αποκλειστικά αφιερωμένους στο Αγρίνιο, ή έστω με μια αναφορά χορταστική, όχι περιορισμένη στα -όντως- κρύα βράδυα του Γενάρη.

Υπάρχει πάντως μια μουσική αναφορά κατάτι χορταστικότερη της παραπάνω, έστω κι αν το Αγρίνιο περιστοιχίζεται από την Ξάνθη και την Καρδίτσα. Βιωματικά υποθέτω του Αγρινιώτη Λευτέρη Τυλιγάδα που έγραψε τους στίχους του ενδιαφέροντος αλλά όχι ιδιαίτερα ακουσμένου δίσκου.


Μουσική: Νίκος Δανίκας, Στίχοι: Λευτέρης Τυλιγάδας (Δρομέας, 1991)

"Οι Κυριακές στην επαρχία", όχι υποχρεωτικά στην Κατερίνη, και μάλλον το πιο ενδιαφέρον τραγούδι του δίσκου.

Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2020

Ταξίδια επί στίχου, στάση Φλώρινα

Σε αντίθεση με την Κατερίνη και τη Νιγρίτα, η Φλώρινα είναι ένας τόπος στον οποίο έζησα κάμποσους μήνες, οκτώ αν θυμάμαι καλά, όταν με έστειλε κείθε η πατρίς για να την υπηρετήσω. Μικρή πολιτεία η Φλώρινα, λογικό να μην είναι πολυτραγουδισμένη στο νεότερο ελληνικό τραγούδι. Αν και δεν έχει να ζηλέψει, το ποτάμι της τό'χει, το τρένο της επίσης, τα στρατά της, το βαρύ χειμώνα, κάμποσα υλικά τέλος πάντων για να σκαρώσεις ένα τραγούδι.
Κι όντως υπάρχουν δυο τέτοια. Το ένα είναι η "Σκοπιά στη Φλώρινα" του Χρήστου Λεττονού και του Λάζαρου Ανδρέου. Επειδή όμως ισχυρίζεται ότι "ο αγέρας όλη νύχτα να σφυρίζει", πράγμα που δεν συμβαίνει ποτέ στην απάνεμη Φλώρινα, ιδού το άλλο:


Μουσική: Βασίλης Δημητρίου, Στίχοι: Γιάννης Λογοθέτης (Μητσιάς-Γαλάνη, από τους θησαυρούς των 45 στροφών, 1977)

Στη Φλώρινα πέρασα ένα βαρύ χειμώνα κι ένα θαυμάσιο καλοκαίρι. Χειμώνα με τρεις μήνες άλιωτο χιόνι, νερό που πάγωνε στο ποτήρι δίπλα στο νεροχύτη και παγοκρυστάλλους που απειλούσαν να ξεκολλήσουν απ' τα μπαλκόνια και να σε σουβλίσουν. Που να φύσαγε κιόλας.
Καλοκαίρι με ιδανικές θερμοκρασίες για κάποιον που υποφέρει από τη ζέστη.
Πολλά χρόνια έχω να πάω κι έχω αφήσει και μια εκκρεμότητα πολιτικής φύσεως που πρέπει κάποτε να ξεπληρώσω.

Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2020

Ταξίδια επί στίχου, στάση Νιγρίτα

Υπάρχει μια γκρι γραμμή στην ατζέντα των τόπων που έχω επισκεφτεί, η οποία επισημαίνει:
άγνωστοι τόποι: Κιλκίς, Σέρρες, Νιγρίτα, Δράμα.
Δεν είναι τίποτα κενά που απαιτούν τη συμπλήρωσή τους, δεν θα ήταν κομμάτι της διαδρομής που θα έκανα αν -δια μαγείας- έβρισκα στην τσέπη μου τα κλειδιά μιας Ουράλ και μια βδομάδα πανελεύθερου χρόνου να τον ξοδέψω με το χιλιόμετρο.
Αλλά σάμπως είναι οι μόνοι άγνωστοι σε μένα τόποι; Ούτε στην Κρήτη έχω πάει, ούτε στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου. Ούτε δεξιά έχω στρίψει στον τρίτο δρόμο πάνω απ' το σπίτι μου. Ούτε ανέβηκα απ' το μονοπάτι στον Υμηττό να δω τι σχήμα έχει από ψηλά το τρίγωνο της καθημερινότητάς μου.

Έχει όμως μια γεύση τ' όνομά της Νιγρίτας, κάτι που με αναγκάζει να την επισκεφτώ κάποτε. Για να διαπιστώσω αν ο δρόμος που έχω στο μυαλό μου χωρίς να τον έχω δει ποτέ, είναι υπαρκτός ή προϊόν βιοχημικής σύνθεσης με καταλύτη ένα τραγούδι.


Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου (Τροπάρια για φονιάδες, 1977)


Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2020

Ταξίδια επί στίχου, εκκίνηση Κατερίνη

Υπάρχει μια αντίληψη σύμφωνα με την οποία εάν δεν έχεις περπατήσει σ' έναν τόπο, με όποιο άλλο μέσο κι αν τον έχεις διασχίσει, παραμένει τόσο ξένος όσο κάθε τόπος που έχεις δει μόνο μέσα απ' την τηλεόραση.
Μια αντίθετη άποψη ισχυρίζεται ότι εάν προσανατολίζεσαι ικανοποιητικά για να οδηγήσεις μέχρι την κεντρική πλατεία μιας πόλης και να ξαναβγείς στην εθνική οδό, πάει, κατάχτησες ότι ήταν να κατακτηθεί από δαύτη.
Υπάρχει και μια τρίτη που επιμένει ότι ένας τόπος αλλάζει ανάλογα με τη γωνία και την οξύτητα του φωτός. Κι αν μπορείς να κυκλοφορήσεις σε μια πόλη με φθινοπωρινή συννεφιά, πρέπει να μάθεις να κυκλοφορείς και με ανοιξιάτικη λιακάδα.

Εννοείται πως όλα αυτά είναι κενολογίες. Έτσι κι αλλιώς δεν είναι βέβαιο πως οι τόποι έξω από αυτόν που ζούμε είναι υπαρκτοί, οι πόλεις ακόμα περισσότερο, άσε που δεν μπορείς να ορκιστείς ούτε γι' αυτόν που ζεις. Αναμφίβολα δεν είναι αντικειμενικό γεγονός η στάση σε μια πόλη για ξεμούδιασμα. Ούτε η θητεία που έβγαλες σε μια άλλη, ή η επίσκεψη για το γάμο ενός φίλου σε μια τρίτη.
Ήταν κάτι που ένιωσα όταν πρωτοβρέθηκα στην Κατερίνη, χρόνια πριν, υπό θολές αλλά ολωσδιόλου πεζές συνθήκες. Στάση για καφέ στο δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη ή κάτι τέτοιο. Κι όταν ξαναβρέθηκα, πιο πρόσφατα, η πεποίθησή μου στερεώθηκε.
Δε με ξεγελάς, πολυτραγουδισμένη για άγνωστους λόγους Κατερίνη, κι ας μην κατέβηκα ποτέ από τρένο στα χώματά σου.


Μουσική: Γιάννης Σπανός, Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος (Χάρις Αλεξίου - 24 τραγούδια, 1977)


Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου (Τα λαϊκά, 1968)


Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου (Δελτίο Καιρού, 1980)