Τρεις μέρες μετά

Πέρασαν τρεις μέρες από την Κυριακή των σούπερ νικητών (ΣΥΡΙΖΑ, ΧΑ), των σούπερ ηττημένων (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Βεργής-Τζούλια!) και του σχεδόν αναμενόμενου αλλά, εν μέσω δικομματικής κατάρρευσης, αμήχανου αποτελέσματος του ΚΚΕ. Το οποίο από το πρώτο μετεκλογικό δευτερόλεπτο αντιπαραβάλλεται με το αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ, με συνηθέστερη την πρόθεση να τεκμηριωθεί μια κάποια πολιτική δικαίωση του δεύτερου έναντι του πρώτου. Στο πλαίσιο αυτό έχω διαβάσει πολλά ποστ και σχόλια στα οποία ληξιαρχείται πανηγυρικά η πολιτική ήττα του ΚΚΕ. Αν μη τι άλλο, ένας πανηγυρικός τόνος δικαιολογεί κάποιες επιπλέον οκτάβες βαναυσότητας. Προσπαθώ γενικά να σχολιάζω ψύχραιμα κι όχι παρασυρόμενος από αισθήματα αδικίας ή οργής. Περίμενα έτσι να καταλαγιάσουν τα πάθη και ψιλοκοσκίνησα πολλές φορές το παρόν κείμενο.
Αλλά δεν άλλαξε ριζικά σε σχέση με το αρχικό.

Ο προεκλογικός αγώνας του ΚΚΕ δεν είχε εκπλήξεις και καινοτομίες. Προσήλωση στην δεδομένη και ευδιάκριτη πολιτική του θέση, κριτική σε θεσμούς με αποφυγή προσωπικών επιθέσεων (οι οποίες είναι πρωτότοκο τέκνο του λαϊκισμού) και κατά παράδοση σχετική υποτίμηση των επικοινωνιακών μέσων επιρροής. Γινόμαστε κάπου γραφικοί να επαναλαμβάνουμε ότι το ΚΚΕ, πολύ νωρίτερα από οποιοδήποτε άλλο κόμμα ή σχηματισμό, είχε ασχοληθεί με τα δεινά που αργά ή γρήγορα θα έφερνε η ευρωενωσιακή υπηκοότητα της χώρας, είχε καταδείξει τους κινδύνους και είχε προειδοποιήσει την εργατική τάξη για τους κινδύνους που διέτρεχε και διατρέχει. Η έλευση της οριζόντιας καπιταλιστικής κρίσης, καμουφλαρισμένης έστω πίσω από ανισόρροπες στοίβες χρεών και CDS, τράβηξε στην πορεία την προσοχή και άλλων πολιτικών δυνάμεων, κατ' αρχήν στην όχθη της επιφυλακτικότητας. Η επιθετικότητα του νοσούντος καπιταλισμού σταδιακά εκδηλώθηκε μέσω μνημονίων, τα οποία ως ευκόλως ορατά, σε αντίθεση με τη μήτρα που τα γέννησε, στοίχησαν γύρω τους θετικά κι αρνητικά μαγνητικά πεδία. Το ΚΚΕ επέμεινε, μόνο του, να διακυρήττει πως οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα η αγάπη μένει τα μνημόνια πέφτουνε αλλά η μήτρα μένει. Η κοινή γνώμη δεν σταμάτησε να θεωρεί καλομάνα την ΕΕ κι απαραίτητη τη συμμετοχή της Ελλάδας σ' αυτή και στο ευρώ. Έπρεπε μάλιστα -μην ξεχνιόμαστε τόσο γρήγορα- να κυλήσει αίμα από μνημονιακά μαχαίρια για να μεταστραφεί ακόμα και ως προς την αναγκαιότητα αυτών καθαυτών των μνημονίων. Η μεταστροφή αυτή κορυφώθηκε στο αποτέλεσμα των εκλογών. Αλλά καμία μεταστροφή δεν παρατηρήθηκε ως προς το αίσθημα ευρωενωσιακής ασφάλειας που νιώθει η μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία. Έχω την πεποίθηση πως το "όχι στα μνημόνια" παρέα με το "ναι στην ΕΕ" είναι σα να λες σε μια ζωντοχήρα πως θα την παντρευτείς, αρκεί ν'αποκληρώσει τα παιδιά της. Όμως ή μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου θεωρεί πως η σχέση μας με την ΕΕ είναι μια σχέση στην οποία μετρά η διαλεκτική ικανότητα και οι συσχετισμοί σοσιαλδημοκρατίας και φιλελευθερισμού στο ευρωκοινοβούλιο και στα τζι-οκτώ. Έτσι αν δεχτούμε πως το ΚΚΕ υπέστη μια πολιτική ήττα, αυτή έχει να κάνει με τη θέση του για έξοδο από την ΕΕ.

Γεγονός είναι πως η εγκυρότητα στις προβλέψεις από μόνη της δεν αρκεί, ούτε αποτελεί εχέγγυο αποφυγής των δεινών. Επί τούτου, η πρόταση εξουσίας του ΚΚΕ η οποία αν και εξακολουθεί να δείχνει ανεφάρμοστη, ακατανόητη, ή ακόμα και ιστορικά ξεπερασμένη, δεν παύει να είναι απλή και μετρήσιμη. Είναι όμως μια πρόταση που ξεφεύγει τελείως από το άμεσο εμπειρικό πλαίσιο του καλούμενου να την αξιολογήσει και εισέρχεται σε χωρικά ύδατα όπου φημολογείται πως τριγυρνούν πεινασμένοι σφυρο(δρεπανο)κέφαλοι καρχαρίες. Είναι εν τέλει μια πρόταση που "ανταγωνίζεται" τις υπόλοιπες από εξαιρετικά μειονεκτική θέση, πόσο μάλλον όταν ο προπαγανδιστικός και χειραγωγικός μηχανισμός της καθεστηκυίας ιδεολογίας στρέφει εναντίον της τα πανίσχυρα όπλα της χλεύης και της διαστροφής, όπλα τα οποία δεν μπορεί να στρέψει επιλεκτικά κατά άλλων προτάσεων εξουσίας, από όποιον κι αν κατατίθενται, αφού αυτές κυμαίνονται γύρω από επιμέρους αναγνώσεις διαχείρισης της αστικής εξουσίας. Όλα αυτά ίσως να μοιάζουν με ψιλά γράμματα, καθόλου όμως δεν είναι. Η πρόταση λαϊκής εξουσίας έχει να αντιμετωπίσει κατά σειρά: την από θέση ισχύος αστική πολεμική, τα στερεότυπα σχετικά με την εφαρμοσιμότητά της, ιδίως σε σχέση με την επικρατώσα άποψη για την εμπειρία του "υπαρκτού σοσιαλισμού", τον ταξικό αναλφαβητισμό της εργατικής τάξης και την αδυναμία του ΚΚΕ να διατυπώσει την πρότασή του αποφεύγοντας τους σκόρπιους υφάλους.

Η απροθυμία του ΚΚΕ να συναινέσει σε ενωτικές πρωτοβουλίες (εσχάτως δε σε κυβερνητικές) έδωσε λαβή, πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, για έντονη κριτική σε βάρος του. Η κριτική αυτή εντάθηκε τον τελευταίο καιρό, μετά την επέλαση των μνημονιακών μέτρων και τις πρώτες οδυνηρές συνέπειές τους στην εργατική τάξη. Απολύτως φυσικά, οι θιγόμενοι από την αιμοδιψία του καπιταλισμού στρέφονται και προς το ΚΚΕ, λόγω ταξικού χαρακτήρα και θέσης απέναντι στον καπιταλισμό, ζητώντας του να συνεργαστεί στη βάση της ισχύος εν τη ενώσει. Κι εξίσου φυσικά η απροθυμία του ΚΚΕ εκλαμβάνεται ως άρνηση της λαϊκής βούλησης. Γεγονός είναι πως στη συλλογιστική της κριτικής αυτής ξεπερνιέται με ευκολία η διαφορετικότητα των προτάσεων εξουσίας των προτεινόμενων για ένωση. Με τέτοιο τρόπο μάλιστα ώστε να θεωρείται αυτοδικαίως προεπιλέξιμη η υβριδική πρόταση εξουσίας του ΣΥΡΙΖΑ και ως δεδομένη η υποχρέωση του ΚΚΕ να υποχωρήσει επί ποινή, ενίοτε, καταδίκης για προδοσία και σπρώξιμο της "δεξιάς". Ως αίτιο της υποχρέωσης υποχώρησης από πλευράς του ΚΚΕ τίθεται η κατάσταση "κατοχής της χώρας" (για την οποία βεβαίως είχε εγκαίρως προειδοποιήσει ο Φούφουτος και όχι το ΚΚΕ). Είναι βέβαια ξεκάθαρο πως η "ενότητα της αριστεράς" δεν είναι εφεύρεση του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ένας διακαής πόθος για μεγάλο κομμάτι της βάσης της αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ πιάνοντας το σφυγμό αυτό κατόρθωσε να κάνει την τεράστια εκλογική του υπέρβαση βαδίζοντας με διορατικότητα και ευκινισία ακριβώς πάνω στις γραμμές της "αντιμνημονιακής ενότητας της αριστεράς". Έστω κι αν ευαγγελίζεται μια ενότητα ανόμοιων. Έστω κι αν η ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ είναι σε μεγάλο βαθμό μια ιστορία πολλαπλών διασπάσεων κομμάτων, κομματιδίων και ανθυποκομματιδίων, ενίοτε για ψύλλου πήδημα. Η νίκη του όμως παρουσιάζεται σαν δικαίωση της κριτικής προς το ΚΚΕ. Το αν ακολουθείται από ρεαλιστική (sic) πρόταση διεξόδου από την κρίση με ανακούφιση των σακατεμένων τμημάτων της κοινωνίας είναι για την ώρα κρυμμένο πίσω από τις επινίκιες αναθυμιάσεις.

Το ΚΚΕ έπρεπε λοιπόν να "βάλει νερό στο κρασί του" με τον όποιο κίνδυνο να μεταλλαχτεί;
Για να μην ξεχνιόμαστε, υπάρχουν πολλοί που βλέπουν το ΚΚΕ σαν μια σέχτα ανέραστων γραφειοκρατών, κι εμένα, τον ψηφοφόρο του, σαν ένα γίδι που πρέπει να απολογηθεί για το Ντιρί της μεσόκοπης κόρης της Αλέκας κι όχι να διεκδικεί (τάχα του) την εξουσία στην ταξική ρότα που θεωρεί σωστή. Αλλά κι αν μου αναγνωρίσουν κάποιοι μεγαλόψυχοι ένα δράμι δίκιου -όπως εξάλλου προβλέπει το fair play της μεγάλης διαφοράς σκορ- με καλούν την επόμενη στιγμή να το καταθέσω στο βωμό της νέας Μεγάλης Ιδέας. Αυτή της "κυβερνώσας αριστεράς". Η συλλογιστική της κριτικής αυτή καταδεικνύει τελικά μια χροιά αντιδημοκρατικότητας όσων την αγκαλιάζουν αβασάνιστα. Όσων την αναπαράγουν με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, οι οποίοι μοιάζουν να βάζουν στο στόχαστρο μια απομονωμένη κομματική νομενκλατούρα αλλά υπονοούν μια τυφλή ή άβουλη θρησκόληπτη βάση. Ή, τέλος πάντων, μια βάση "υγιή" που ανέχεται όμως μυστηριωδώς μια "ανθυγιεινή" ηγεσία. Τα εκβιαστικά διλήμματα που ταπείνωσαν ιδεολογικά την εργατική τάξη μετά τη μεταπολίτευση επανέρχονται, κι αυτή τη φορά περιέργως πάλι από "αριστερούς". Κατανοώ πως είναι δύσκολο για κάποιον να ισορροπήσει υπό το καθεστώς μέθης. Η μέθη όμως δεν μπορεί ν'αποτελεί πάγια πολιτική επιλογή.

Για να μη δημιουργούνται παρανοήσεις ίσως θα πρέπει να διατυπώσω γραπτώς την πεποίθηση πως η οξύτητα της κριτικής κατά του ΚΚΕ, με τις όποιες τελικά συνέπειες είχε εντός της κάλπης, δεν είναι προϊόν δράσεως αντικομμουνιστών πρακτόρων! Και ότι σε μεγάλο βαθμό επιτάθηκε από παράγοντες την ευθύνη των οποίων έχει και το ΚΚΕ. Αναφέρομαι πρώτα απ'όλα στην έλλειψη "κομψότητας" του αντιοπορτουιστικού του λόγου, όπως και στην υπερβολική, ενοχλητική ακόμα και για τον πιο φανατικό αντιοπορτουνιστή, αντιοπορτουνιστολογία. Μια μικρή απόδειξη κρύβεται ήδη στην προηγούμενη φράση με τα τρία "αντιοπορτουνιστο-" και το πόσο ενοχλητικά είναι! Το ΚΚΕ αδιαφορώντας για τον επικοινωνιακό αντίχτυπο των επιθέσεών του στα συμπαθή παιδιά (από την εποχή του "ψηφίστε μας καλέ να μπούμε στη βουλή") της αριστεράς, τις κοινώνησε σε υπερθετικό βαθμό. Πέφτοντας μάλιστα πανεύκολα στην παγίδα αυτών που είχαν κάθε συμφέρον να αποκρύψουν το σύνολο της δράσης και της διαλεκτικής του πίσω από ένα τεράστιο κάτοπτρο, αφιερωμένο στην αντιοπορτουνιστική ρητορεία. Για μένα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το ΚΚΕ έβγαλε επικοινωνιακά μόνο του τα μάτια του, προσφέροντας το δίκαιο των θέσεών του έρμαιο στην επικοινωνιακή δεινότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο οποίος πολύ καλά έκανε από τη μεριά του και επένδυσε στην αυτοχειρία του ΚΚΕ. Θα μπορούσε ίσως ν'αντιμετωπίσει πολιτικά τον οπορτουνισμό με άλλα μέσα; Ασφαλώς, κατά τη γνώμη μου, θα μπορούσε. Μέσα ακόμα κι από το διάλογο, μέσα από αντιπαραβολή θέσεων, όπου δεν είχε τίποτα απολύτως να φοβηθεί. Χωρίς αφορισμούς και τσιτάτα που μόνο αποτέλεσμα έχουν μια δικαιολογημένη δυσαρέσκεια. Κι αυτή τη δυσαρέσκεια, μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, την αντιμετωπίζουμε μεγενθυμένη μετά το εκλογικό αποτέλεσμα. Και ίσως τα πράγματα να χειροτερέψουν.

Η "ζημιά" για το ΚΚΕ έγινε, κι ίσως αλήθεια να ήταν αναπόφευκτη. Ο ΣΥΡΙΖΑ παίζοντας τα ρέστα του στην "ενότητα" και στη φιλολαϊκή κυβερνητική προοπτική, όχι μόνο υπερτριπλασίασε ποσοστά του αλλά θέτει τις προϋποθέσεις για μια νέα άνοδο. Είτε μέσα από την εκλογική συμπόρευση με τη ΔΗΜΑΡ, τους Οικολόγους και άλλα όμορα κόμματα, είτε με απορρόφηση της εκλογικής τους βάσης, καθώς και της εναπομείνασας στο ΠΑΣΟΚ, σε περίπτωση που αυτά αρνηθούν τη συμπόρευση. Όσο κι αν το ΚΚΕ βρίσκεται στην άλλη όχθη είναι βέβαιο πως, λίγο ή πολύ, θα πληγεί κι αυτό. Το αν βαδίζουμε προς ένα νέο δικομματισμό είναι μάλλον νωρίς να το κρίνουμε. Διότι, σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του '70, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν νομίζω πως απολαμβάνει της προτίμησης των καπιταλιστών. Πιθανότατα θα χτυπηθεί. Όχι με τον τρόπο όμως που φαντάζονται οι οπαδοί του, την ευθεία αντιπαράθεση με τους εκπροσώπους του αστικού κατεστημένου ή με καταφανώς ύπουλες και άδικες επιθέσεις, καθώς αυτές έχουν συνήθως τα αντίθετα αποτελέσματα. Αλλά με λοιδωρία, με ξεγύμνωμα των αδυναμιών του, με τη μεταπήδηση τυχόν Λάκηδων στο στρατόπεδο του κριτικού ρεαλισμού. Πράγμα που δεν είναι να το υποτιμά κανείς.

Τίποτα δεν έχει αλλάξει από τους κεντρικούς σχεδιασμούς των καπιταλιστών για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και τη δυνατότητα επιβίωσης των αδυνάτων. Ελάχιστα, αν όχι τίποτα, μπορούν να αλλάξουν ακόμα και με πραγματικά φιλολαϊκές κυβερνήσεις. Διότι όσο αναγνωρίζεται η εξουσία του Μεγάλου Εκβιαστή, τόσο αυτός θα μπορεί να συντρίβει τις αφελείς ελπίδες για καλύτερες διαπραγματεύσεις και τις προσμονές για κάνουλες χωρίς μνημόνια. Το αν υπάρχει η παραμικρή ελπίδα να ανακοπεί η λαίλαπα, έστω και με προστατευτικά ημίμετρα, ίσως να το δούμε στο εγγύς μέλλον αν ο ΣΥΡΙΖΑ πετύχει τους σκοπούς του. Αυταπάτες δε δικαιούμαστε να έχουμε, ελλείψει όμως της δυνατότητας να προκύψει άμεσα η ταξική χειραφέτηση της εργατικής τάξης ας περιοριστούμε στην κριτική και την επιφυλακτικότητα κι ας μη χτυπάμε με δυσανάλογη σκληρότητα την -βάσιμη ή μη- ελπίδα πολλών απελπισμένων. Αν είναι φρούδα η ελπίδα -που μάλλον είναι- εμείς θα είμαστε εδώ και αύριο.