Μερικές σκέψεις με αφορμή δυο συνεντεύξεις του Αλέξη Τσίπρα

Αφού πια είναι ξεκάθαρο πως οι επερχόμενες εκλογές θα είναι ένα ακόμα ντέρμπι στη σειρά των αλλεπάλληλων ντέρμπι από ιδρύσεως ελληνικού κράτους, ας υποθέσουμε, χάριν συζητήσεως, ότι είναι εφικτός ο σχηματισμός μιας "αριστερής" κυβέρνησης που θα καταφέρει να πείσει την Ευρώπη να "προβεί σε μια περισσότερο αναπτυξιακή πολιτική προκειμένου η Ελλάδα να βγει από την ύφεση και να εμποδίσει την ανθρωπιστική κρίση με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα".
Για να σχηματιστεί βέβαια η "αριστερή" κυβέρνηση θα πρέπει να συμβούν κάποιες συνδυαστικές υπερβάσεις. Κατά πρώτο θα πρέπει να ξεπεραστεί το εμπόδιο του συνασπιστικού χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ, μετασχηματιζόμενος αυτός άμεσα σε κόμμα με έγχυση σ'αυτό των συνιστωσών του ώστε να επωφεληθεί του πλαφόν του εκλογικού νόμου. Ακόμα και στην περίπτωση που το καταφέρει αυτό αναίμακτα, θα πρέπει να λάβει ένα 35-36% κατ' ελάχιστον ώστε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Εκτός αν βέβαια η ΔΗΜΑΡ ξεπεράσει το θυμό της για την "λαϊκίστικη και ανεύθυνη αριστερά που ερωτοτροπεί με την έξοδο από ευρώ" και του αναγνωρίσει λίγη από τη χάρη του "αριστερού ευρωπαϊσμού" τον οποίο η ίδια έχει για παντιέρα. Έτσι κι αλλιώς το έδαφος υπάρχει. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δηλώσει σε όλους τους τόνους τη νομισματική του υπηκοότητα.

Ας υποθέσουμε όμως πως αυτά λύνονται και τη Δευτέρα 18 Ιουνίου ορκίζεται η "αριστερή" κυβέρνηση. Θα υπάρχει κάποιο χειροπιαστό όφελος για τους σακατεμένους από τις μνημονιακές πολιτικές έλληνες; Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο από όλους, τόσο τους νεόκοπους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ όσο και τους υπόλοιπους. Διαβάζω τη συνέντευξη Τσίπρα στη Guardian όπου κάνει κάποιες διαπιστώσεις με ορισμένες από τις οποίες θα μπορούσε κανείς εύκολα να συμφωνήσει:
"Ο αντίπαλος δεν είναι το Βερολίνο, δεν πρόκειται για αντιπαράθεση εθνών ή λαών. Από τη μια βρίσκονται οι εργαζόμενοι και η πλειοψηφία του λαού κι από την άλλη οι παγκόσμιοι καπιταλιστές, τραπεζίτες και κερδοσκόποι, τα μεγάλα funds". "Στην Ελλάδα", λέει παρακάτω, "γίνεται ένα πείραμα που αφορά σε όλη την Ευρώπη γιατί ήταν η πρώτη χώρα που έπεσε θύμα της επιβολής σκληρών πολιτικών ανάπτυξης μέσω λιτότητας, εν ονόματι της αντιμετώπισης της κρίσης". "Αν το πείραμα αυτό συνεχιστεί θα κριθεί ως πετυχημένο και θα εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες".
Πιο κάτω όμως συνεχίζει:
"Δεν είμαστε ενάντιοι σε μια ενωμένη Ευρώπη ή τη νομισματική ένωση. Δεν θέλουμε να εκβιάσουμε, θέλουμε να πείσουμε τους ευρωπαίους εταίρους μας πως η μέθοδος που έχουν επιλέξει για να αντιμετωπίσουν το ελληνικό πρόβλημα είναι τελείως αντιπαραγωγική. Είναι σαν να πετά κανείς χρήματα μέσα σ'έναν άπατο λάκκο".
Τελικά καταλήγει ως εξής:
"Οι ευρωπαίοι θα πρέπει να καταλάβουν πως δεν έχουμε πρόθεση να προβούμε σε μονομερείς ενέργειες. Θα αναγκαστούμε να το κάνουμε αν αυτοί δράσουν πρώτοι μονομερώς. Αν δεν μας πληρώσουν, αν σταματήσουν να μας χρηματοδοτούν, τότε κι εμείς δεν θα μπορέσουμε να εξοφλήσουμε τους δανειστές μας. Αυτό που λέω είναι απλό".

Συμφωνώ λοιπόν με τη σειρά μου πως η κυβερνητική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ είναι απλή.
Αν και εφόσον βέβαια βρεθεί μια κοινή διατύπωση ως προς την τύχη του μνημονίου. Γιατί για την ώρα έχουμε ακούσει πολλά και συχνά αλληλοαναιρούμενα. Ακόμα πάντως κι αν υποθέσουμε πως ο Τσίπρας έχει δίκιο και η πολιτική του πρόκειται να στεφτεί με επιτυχία, θα πρόκειται για τη δικαίωση μιας υβριδικής σοσιαλφιλελεύθερης, "κεντροαριστερής" πολιτικής που πολύ απέχει από τον υποτιθέμενο "αριστερό ριζοσπαστικό" χαρακτήρα που ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί ως ιδεολογικό του στίγμα. Μην τρελαθούμε, αυτή από μόνη της δεν είναι μια σοβαρή μομφή αν πρόκειται να ελαφρύνει το μαρτύριο των θυμάτων των μνημονίων. Να ξέρουμε όμως σε ποια ακριβώς πολιτική θα οφείλουμε τα ευχαριστήρια. Και να δικαιώσουμε το καβάλημα των τάσεων ως ριζοσπαστική μέθοδο.

Ο Αλέξης Τσίπρας στην προχθεσινή του συνέντευξη στην Paris Match δήλωνε τα εξής:
"Δεν πρόκειται για ένα απλό ατυχές περιστατικό αλλά για μια ιστορική στιγμή για την Ελλάδα και ολόκληρη την Ευρώπη. Βρισκόμαστε στην καρδιά μιας συστημικής κρίσης, μιας κρίσης του μοντέλου της οικονομίας της αγοράς, της οποίας η έκταση δεν έχει όμοιο στην ιστορία. Δεν έχουμε ζήσει κάτι τέτοιο από το 1929. Τότε η Αμερική και η Ευρώπη έκαναν διαφορετικές επιλογές. Στην Αμερική ο Ρούζβελτ επέλεξε το New Deal και μια ισχυρή πολιτική στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της απασχόλησης. Η Ευρώπη δεν έκανε την ίδια επιλογή και αντ' αυτής γνώρισε την άνοδο του ναζισμού".
Ασφαλώς μια τέτοια οπτική έχει και τα δίκια της, έστω κι αν βγάζει χονδροειδώς κάποια συμπεράσματα για την άνοδο του ναζισμού που πολύ απέχουν από το να χαρακτηριστούν μαρξιστικής ανάλυσης. Τεκμαίρεται όμως πως ο ΣΥΡΙΖΑ υποκαθιστά αργά αλλά σταθερά τον Μάρξ με τον Κέυνς, αν όχι με τον Ρούζβελτ (ο οποίος πάντως έμεινε στην ιστορία ως κεϋσιανός)!

Το πρόβλημα όμως δεν εντοπίζεται στο αν και κατά πόσο ο ΣΥΡΙΖΑ εξελίσσεται στον πυλώνα της εναλλακτικής σοσιαλδημοκρατίας. Το πρόβλημα (ή καραμποληστί η σωτηρία) βρίσκεται στο ότι εναποθέτει την όποια διέξοδο επιβίωσης των αναζητούντων ελπίδα αδυνάτων σε ένα χαρτί που εν πολλοίς αποτελεί πολιτική μπλόφα απέναντι σε αδίστακτους τζογαδόρους. Μια μπλόφα μάλλον τσαπατσούλικα σκεπασμένη πίσω από υποδείξεις για την καταλληλότητα της ανάπτυξης έναντι της λιτότητας. Μια μπλόφα βασισμένη στην ελπίδα πως οι ευρωπαίοι και οι δανειστές θα υποχωρήσουν μπροστά στον κίνδυνο της πυροδότησης των εκρηκτικών που ίσως μπορούν να ανατινάξουν το ευρωενωσιακό οικοδόμημα. Και μπροστά στον κίνδυνο αυτό -αν πράγματι υπάρχει τέτοιος- θα ακυρώσουν το πείραμα στο οποίο αναφέρθηκε ο Αλέξης Τσίπρας και θα δείξουν το φιλολαϊκό πρόσωπο του καπιταλισμού. Υπόθεση που -αν την καταλαβαίνω καλά- αναιρεί το δομικό της καπιταλιστικής κρίσης και της δίνει εκούσιο χαρακτήρα.

Έχω την αίσθηση τελικά πως θα πρέπει να κάνουμε ένα μεγάλο πλήθος "αισιόδοξων" παραδοχών προκειμένου να δικαιώσουμε αυτούς που πιστεύουν πως η ιστορία αλλάζει με εκλογικές διαδικασίες και χαρισματικούς ηγέτες. Και δεν ξέρω αν η συσσωρευμένη εμπειρία δικαιολογεί τέτοιες αισιοδοξίες. Όπως δεν ξέρω (αλλά ψυλλιάζομαι!) αν οι μεγαλόστομες μπλόφες λέγονται για να τις ακούνε οι δανειστές ή οι αναζητούντες ελπίδα ψηφοφόροι.