Το ζητούμενο της αυτοκριτικής

Σε χτεσινή εκδήλωση για τα 68 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ, αφιερωμένη στο Νίκο Πλουμπίδη, μίλησε η Αλέκα Παπαρήγα και είπε μερικά πράγματα που βρίσκω ενδιαφέροντα. Όχι τόσο γιατί είναι πρωτάκουστα όσο γιατί ίσως σηματοδοτούν την ανάπτυξη ενός προβληματισμού στο κόμμα που μπορεί να αποβεί γόνιμος για το λαϊκό κίνημα. Ίσως πάλι η μετάφρασή μου να στηρίζεται σε ευσεβείς πόθους.
Μεγάλο μέρος της ομιλίας ασχολήθηκε με το ιστορικό της πορείας του Νίκου Πλουμπίδη, από το διδασκαλικό σύλλογο μέχρι και την εκτέλεσή του στις 14 Αυγούστου του 1953 καθώς και στην στάση της ηγεσίας του κόμματος (Ζαχαριάδη) που τον κατηγόρησε ως προδότη και χαφιέ. Πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ενώ γίνεται αναφορά στην 9η ολομέλεια του 1958 η οποία χαρακτήρισε αστήριχτη και άδικη την κατηγορία κατά του Πλουμπίδη αποκαθιστώντας τον, γίνεται κριτική στην απόφαση της ίδιας ολομέλειας ως εξής: "Ωστόσο θα ήταν πιο ουσιαστική και διδακτική αν έσκυβε και στην γενεσιουργό βάση του προβλήματος, πιο πέρα και πιο βαθειά από την εκτίμηση που διατύπωσε περί 'ανώμαλου εσωκομματικού καθεστώτος' ". Εξίσου ενδιαφέρουσα και η συνέχεια: "Το φαινόμενο αυτό επαναλαμβάνεται και αργότερα με την αντίστοιχη κατηγορία εναντίον του Ζαχαριάδη, αφορά το πλαίσιο που πρέπει να διεξάγεται η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη όταν αυτή υπάρχει. Δεν είναι δηλαδή παραδεκτό να ταυτίζονται οι διαφορετικές απόψεις με την ταύτιση του συμφωνούντος ή διαφωνούντος, ανάλογα με την περίπτωση, με τον ταξικό εχθρό. Αυτού του τύπου η διαπάλη όχι μόνο δεν βγάζει πουθενά, όχι μόνο μπορεί να οδηγήσει σε φοβερή αδικία, αλλά συγκαλύπτει το πολιτικό περιεχόμενο των διαφορετικών απόψεων, την υποκαθιστά με προσωπικές διαμάχες και άδικες κατηγορίες που δύσκολα διορθώνονται έγκαιρα, ιδιαίτερα σε δύσκολες συνθήκες σαν την περίοδο που αναφερόμαστε. Μια τέτοια τάση δυστυχώς υπήρξε και στις γραμμές του διεθνούς κομουνιστικού κινήματος, ζήτημα που το θίγουμε όχι για να βρούμε μια εύκολη δικαιολογία, αλλά για να αντλήσουμε πιο ουσιαστικά διδάγματα".
Ασφαλώς οι παραπάνω αναφορές κριτικάρουν τον εσωκομματικό τρόπο λειτουργίας, δεν παύουν ωστόσο να έχουν ευρύτερη ισχύ, ιδιαίτερα σε δύσκολες συνθήκες σαν την περίοδο που ζούμε.
Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας βρίσκεται εδώ.