Πέμπτη 31 Ιουλίου 2014

Please don't scare the birds

Μέχρι και λίγες δεκαετίες πριν το τέλος του εικοστού αιώνα, στα ορυχεία χρησιμοποιούσαν πουλιά (κυρίως καναρίνια) για να ελέγχουν τα επίπεδα των τοξικών αερίων. Ειδικά το μονοξείδιο του άνθρακα, ως άοσμο και άγευστο, ήταν ο μεγαλύτερος εχθρός των ανθρακωρύχων (μετά τα αφεντικά τους). Τα πτηνά είναι πιο ευαίσθητα από τον άνθρωπο στην έκθεση σε τοξικά αέρια. Όταν σταματούσαν να κελαηδούν σήμαινε συναγερμός εκκένωσης. Είναι νομίζω εντυπωσιακό το ότι κατάφερναν να κελαηδούν μέσα στις σκοτεινές στοές, αλλά προφανώς λειτουργούσε.


Τη φωτογραφία αυτή αλίευσα στο blog του firsttimeuser, και έρχεται από το 1908. Απεικονίζει μια σκηνή σε ανθρακωρυχείο στο οποίο εργάζονταν παιδιά. 
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το εικαστικό κομμάτι:


Κεντρικό μήνυμα είναι το "Κλείστε την πόρτα". Ένα μήνυμα μάλλον επαγγελματικού ενδιαφέροντος, τύπου "Απαγορεύεται η μεταφορά ατόμων με παλετοφόρο" ή "Παρακαλείστε να τραβάτε το καζανάκι". Ένα τέτοιο μήνυμα (το δεύτερο, όχι το πρώτο) υπάρχει και σε δικό μου χώρο εργασίας και έχει επίσης φιλοτεχνηθεί περιμετρικά όπως και αυτό της ανωτέρω φωτογραφίας. Όχι όμως με τέτοιο μεράκι. Αντί να πηγαίνουν σχολείο ή να ζωγραφίζουν μαζί με τη μαμά, τα παιδιά των ορυχείων έμπαιναν (και μπαίνουν) στη βιοπάλη από πολύ νωρίς. Αντί για τέμπερες και μπλοκ ζωγραφικής περιορίζονταν σε κιμωλίες και ξύλινες πόρτες, όποτε και αν προλάβαιναν.
Το "Παρακαλώ μην τρομάζετε τα πουλιά" έχει μάλλον κι αυτό να κάνει με επαγγελματική πρόνοια. Υποθέτω ότι προνοεί ώστε η όποια αλλαγή της συμπεριφοράς των πουλιών να οφείλεται στους παράγοντες κινδύνου του ορυχείου.
Τα πουλιά είναι το βασικό στοιχείο της φωτογραφίας. Ως μοτίβο είναι πολύ δημοφιλές στα παιδιά, πόσο μάλλον σ' αυτά που εντελώς αφύσικα, όπως και τα πουλιά εξάλλου, χώνονταν μες στα ορυχεία. Το αφύσικο του πράγματος θα έκανε τα παιδιά να νιώθουν μια συγγένεια με τα πουλιά. Νομίζω ότι αυτό φαίνεται στο εικαστικό αποτέλεσμα, το οποίο είναι έτσι κι αλλιώς θαυμάσιο. Όλα τα πουλιά πετούν προς τα κάτω, κυνηγώντας την τροφή τους.
Ο τρόπος που αποδίδονται πάντως, τα φτερά δηλαδή σε κάθετη διάταξη ενώ ο κορμός σε οριζόντια, είναι μια καλλιτεχνική παραδοχή που συναντάται ακόμα και σε αρχαϊκά μοτίβα.


Το ερώτημα είναι, μέχρι πότε τα σύγχρονα δυτικά παιδιά θα ζωγραφίζουν σε "φυσικές" επιφάνειες.

1 σχόλιο:

Δραση στο Ωραιοκαστρο είπε...

Αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα!