Το τραγούδι του Νοέμβρη

Ζήλεψα την δουλειά άξιων μπλόγκερς (όπως -καλή ώρα- ο AllouFanMarx) και αποφάσισα, κάθε μήνα, να κάνω ένα μικρό αφιέρωμα για ένα τραγούδι. To "γελαστό παιδί" από τον "Ένα Όμηρο" του Μίκη Θεοδωράκη θα είναι το πρώτο.

Το γελαστό παιδί.w...

Hosted by eSnips

Ο Μίκης Θεοδωράκης συνέθεσε τη μουσική για το έργο «Ένας όμηρος» σε ποίηση του ιρλανδού Μπρένταν Μπίαν τον Οκτώβρη του 1961 στο Παρίσι. Η μετάφραση είχε γίνει από το Βασίλη Ρώτα. Στις 12 Απρίλη του 1962 το έργο ανέβηκε στο Κυκλικό Θέατρο της Αθήνας σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Τριβιζά και σκηνικά-κοστούμια του Γιάννη Τσαρούχη. Τραγουδούσε η Ντόρα Γιαννακοπούλου και συνόδευε με κλασσική κιθάρα ο Δημήτρης Φάμπας. Συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Κώστας Μπάκας, Νέλλη Αγγελίδου, Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρήστος Πάρλας, Τασσώ Καββαδία. Πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση έγινε το 1962 με τη Ντόρα Γιαννακοπούλου και ακολούθησε η γνωστότερη του 1964 με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη. Το μουσικό θέμα από “Το γελαστό παιδί” χρησιμοποιήθηκε στην ταινία του Κώστα Γαβρά “Ζ”.


Από το Στρατόπεδο Κρατουμένων Ωρωπού το 1970, ο Μίκης έλεγε για το έργο:
«Σαν συνθέτης δεν θέλησα να γράψω για το «Ενας όμηρος» μια τυπικά λαϊκή ελληνική μουσική (θα 'λεγα «επιθετικά» νεοελληνική λαϊκή μουσική!), όπως έκανα με το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού». H μουσική μου έπρεπε να έχει ή μάλλον ήταν αναγκασμένη να έχει τον νεοελληνικό χαρακτήρα λόγω της ίδιας της καταγωγής του δημιουργού της. Και το γεγονός αυτό, όπως είδαμε, δεν έρχεται σε αντίθεση με τον βαθύτερο ιρλανδέζικο χαρακτήρα του έργου. Ομως η φόρμα της μουσικής θα έπρεπε να προσιδιάζει στην ειδική ατμόσφαιρά του. (...) M' αυτά τα κριτήρια συνέθεσα τα 16 τραγούδια τού «Ενας όμηρος» (σε αριστουργηματική απόδοση του Βασίλη Ρώτα), που μερικά απ' αυτά, όπως λ.χ. «Το γελαστό παιδί» ή η «Λαμπρή», αφομοιώθηκαν από ένα τμήμα του ελληνικού κοινού που τα θεώρησε δικά του όχι μόνο σαν τραγούδια αλλά θα 'λεγα ακόμα σαν τραγούδια-σύμβολα στον δικό του αγώνα για την Ελευθερία!»

Ο ποιητής

Ο Μπρένταν Φράνσις Μπίαν (Brendan Francis Behan) γεννήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου του 1923 στο Δουβλίνο. Η οικογένειά του ανήκε στην εργατική τάξη∙ ο πατέρας του, Stephen, μέχρι τον Αγγλο-Ιρλανδικό πόλεμο του 1919- 1921 στον οποίο συμμετείχε ως ανώτερο στέλεχος του ΙΡΑ, ήταν δάσκαλος. Μετά εργάστηκε ως ελαιοχρωματιστής. Η μητέρα του, Kathleen, πολιτικά ενεργή και η ίδια, υπήρξε φίλη του Michael John Collins, εμβληματικής φυσιογνωμίας του απελευθερωτικού ιρλανδικού αγώνα, Στην Kathleen Kearney αποδίδεται ο χαρακτηρισμός “το γελαστό παιδί” με τον οποίο αποκαλούσε τον Collins.

Το “γελαστό παιδί”

Το “γελαστό παιδί”, ο Michael John Collins γεννήθηκε στο Sam’s Cross του Cork το 1890. Συμμετείχε στην Εξέγερση του Πάσχα, συνελήφθη μετά την αποτυχία της και αφέθηκε ελεύθερος με τη γενική αμνηστεία του 1917. Σύντομα ανήλθε στην ηγεσία του κόμματος Sinn Fein και των Ιρλανδών Εθελοντών (μετασχηματίστηκαν το 1919 στον ΙΡΑ). Το 1918 εξελέγη στην βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων. Το 1919 εξελέγη πρόεδρος της Ιρλανδικής Ρεπουμπλικανικής Αδελφότητας (IRB). Ο εθνικοαπελευθερωτικός πόλεμος εξερράγη το ίδιο έτος και ο Collins ανέλαβε καθήκοντα υπουργού οικονομικών αμέσως μετά τη διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Μαζί με τον Richard Mulcahy οργάνωσαν τον ανταρτοπόλεμο που διεξήγαγε ο ΙΡΑ μέχρι και την οριστική κατάπαυση του πυρός με την υπογραφή της Αγγλο-Ιρλανδικής Συνθήκης τον Δεκέμβριο του 1921, που υπογράφηκε και από τον Collins. Η συνθήκη αυτή οδήγησε στην διάσπαση του ΙΡΑ και στην έκρηξη του ιρλανδικού εμφυλίου. Ο Collins ως υπουργός Οικονομικών και πρωθυπουργός της μεταβατικής Ιρλανδικής κυβέρνησης του 1922 χρησιμοποίησε την επιρροή του (και μέσω του IRB) για να αποφευχθεί ο εμφύλιος, χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά σκοτώθηκε σε ενέδρα ομάδας μελών του ΙΡΑ που αντιπάλευαν τη συνθήκη στις 22 Αυγούστου του 1922.

Η αγγλική έκδοση του ποιήματος του Μπίαν:

THE LAUGHING BOY

T'was on an August morning, all in the dawning hours,
I went to take the warming air, all in the Mouth of Flowers,
And there I saw a maiden, and mournful was her cry,
'Ah what will mend my broken heart, I've lost my Laughing Boy.
So strong, so wild and brave he was, I'll mourn his loss too sore,
When thinking that I'll hear the laugh or spinging step no more.
Ah, cure the times and sad the loss my heart to crucify,
That an irish son with a rebel gun shot down my Laughing Boy.
Oh had he died by Pearse's side or in the GPO,
Killed by an English bullet from the rifle of the foe,
Or forcibly fed with Ashe lay dead in the dungeons of Mountjoy,
I'd have cried with pride for the way he died, my own dear Laughing Boy.
My princely love, can ageless love do more than tell to you,
Go raibh maith agat for all you tried to do,
For all you did, and would have done, my enemies to destroy,
I'll mourn your name and praise your fame, forever, my Laughing Boy.

Γλωσσάρι:

• Mouth of Flowers (Ιρλ.Beal na Blath): τοπωνύμιο του σημείου που δολοφονήθηκε ο Collins.
• Pearse (Patrick Henry & William): αδέρφια, πρωταγωνιστές της Εξέγερσης του Πάσχα του 1916, εκτελέστηκαν μετά την αποτυχία της έξι μόλις ημέρες μετά την εκδήλωσή της. Συμμετείχαν στους Ιρλανδούς Εθελοντές και την Ιρλανδική Ρεπουμπλικανική Αδελφότητα, των οποίων ο Patrick ήταν και ηγετικό στέλεχος.
• G.P.O. (General Post Office): τα κεντρικά γραφεία των ιρλανδικών ταχυδρομείων, χρησιμοποιήθηκαν ως αρχηγείο από τους ηγέτες της Εξέγερσης του Πάσχα.
• Ashe (Thomas Patrick): μέλος της Ιρλανδικής Ρεπουμπλικανικής Αδελφότητας και των Ιρλανδών Εθελοντών, συμμετείχε στην Εξέγερση του Πάσχα, καταδικάστηκε σε ισόβια από τους βρετανούς, απελευθερώθηκε μετά από απεργία πείνας, συνελήφθη πάλι και πέθανε μετά υποχρεωτική σίτιση κατά τη διάρκεια νέας απεργίας πείνας στις φυλακές Mountjoy του Δουβλίνου. Από τις ίδιες φυλακές πέρασαν πολλοί πρωταγωνιστές του Αγγλο-ιρλανδικού, αλλά και του εμφύλιου πολέμου του 1919-1922.
• Go raibh maith agat (Ιρλ.): Ευχαριστώ

Ευχαριστώ πολύ τον Allou Fan Marx για την πολύτιμη μετάγγιση τεχνογνωσίας αναρτήσεων.